Είναι μία επιπλοκή της χολολιθίασης, της χρόνιας χολοκυστίτιδας, και οφείλεται σε χρόνια απόφραξη του κυστικού πόρου από χολολίθους. Αυτό έχει συνέπεια τη διάταση και φλεγμονή της χοληδόχου κύστης, την οξεία χολοκυστίτιδα. Αυτή η κατάσταση προκαλεί έντονο πόνο και ευαισθησία στη δεξιά πλευρά της άνω κοιλίας, στο δεξιό υποχόνδριο. Η νόσος μπορεί να υποχωρήσει με τη νηστεία και την φαρμακευτική αγωγή, αλλά αναλόγως με τον ασθενή μπορεί να επιπλακεί με την παρουσία μικροβίων και να εξελιχθεί σε εμπύημα της χοληδόχου κύστης, σε γαγγραινώδη χολοκυστίτιδα (νέκρωση του τοιχώματός της) ή ακόμη και εμφυσηματικής χολοκυστίτιδας (παρουσία αέρα στο εσωτερικό της λόγω αναερόβιων μικροβίων).

Οι περισσότεροι ασθενείς που θα υποφέρουν από οξεία χολοκυστίτιδα έχουν στο ιστορικό τους κολικούς χοληφόρων. Σ’ αυτή την περίπτωση όμως ο πόνος δεν υποχωρεί και συνεχίζει και αυξάνει σε ένταση. Ο ασθενής μπορεί να παρουσιάσει ανορεξία, ναυτία, εμέτους και πυρετό μέχρι 38,5o C. Επίσης σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχει και ήπιος ίκτερος, είτε από απόφραξη του χοληδόχου πόρου (χοληδοχολιθίαση) είτε από πίεσή του από τη διατεταμένη χοληδόχο κύστη, ο οποίος είναι και παροδικός.

Η διάγνωση θα γίνει από το ιστορικό, την κλινική εξέταση που δίνει έντονη ευαισθησία και πόνο στην άνω κοιλία δεξιά. Τα εργαστηριακά ευρήματα θα δείξουν αυξημένο αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων, αυξημένες τιμές από τους δείκτες της ηπατικής δοκιμασίας και μικρή άνοδο της χολερυθρίνης.